Prawdopodobnie każdy z nas co najmniej raz zawarł w swoim życiu jakąś umowę cywilnoprawną. Czy to podczas sprzedaży domu, auta lub przy najmie mieszkania. W tym artykule rozwiniemy temat tego, czym jest umowa cywilnoprawna, jaki jest jej zasięg oraz jakie zasady nią rządzą.
Umowa cywilnoprawna – co to jest?
Umowa cywilnoprawna jest jednym z kluczowych pojęć w polskim prawie cywilnym, zobowiązuje jedną lub obie strony do wykonania określonej czynności. Jej istotą jest porozumienie wolności między dwiema lub więcej stronami będące podmiotami prawa. Najprostszym przykładem umowy cywilnoprawnej może być umowa sprzedaży, umowa najmu, czy też umowa o dzieło. Co ważne, wolność zawierania umów jest zasada konstytucyjna i reguluje ją art. 3531 Kodeksu Cywilnego, który mówi „Co do treści umowy strony kierują się przede wszystkim swoją wolą”.
Podstawowe elementy umowy cywilnoprawnej
Aby mówić o umowie cywilnoprawnej, konieczne jest spełnienie pewnych ustawowych warunków. Według Kodeksu Cywilnego, do istotnych składników umowy zaliczają się: strony umowy, przedmiot umowy i treść umowy. Stronami umowy cywilnoprawnej mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej, ale ustawodawca przyznał im zdolność prawną. Przedmiot umowy to w praktyce coś, co jedna ze stron ma zrobić lub czego ma się wstrzymać na skutek umowy. W praktyce przedmiotem mogą być usługi, prace lub dobra materialne. Wreszcie, treść umowy, to zobowiązanie stron, które zgodnie z wolą stron maja być wykonane. Możemy tutaj mówić o zasądzie samostanowienia stron, co do treści umowy.
Forma umowy cywilnoprawnej
Dla większości umów cywilnoprawnych, prawo nie wymaga szczególnej formy. Oznacza to, że mogą być one zawierane w dowolny sposób, także ustnie. Niemniej jednak, dla pewności obrotu prawnego, wiele umów zaleca się zawierać na piśmie. Tak jest w przypadku najmu mieszkania, czy kupna-sprzedaży samochodu. Niektóre umowy, ze względu na ich istotność, wymagają szczególnej formy, np. formy aktu notarialnego. Takie wymogi ma np. umowa sprzedaży nieruchomości, umowa użyczenia nieruchomości na czas określony przekraczający 1 rok czy umowa spółdzielczości mieszkaniowej.
Skutki zawarcia umowy cywilnoprawnej
Umowa cywilnoprawna tworzy zobowiązania, które strony mają obowiązek spełnić. Zobowiązania te mogą mieć różny charakter, zależny od rodzaju umowy. Przy umowie sprzedaży będzie to przeniesienie własności rzeczy i zapłata ceny, przy umowie najmu – udostępnienie rzeczy do korzystania i zapłata czynszu. Strony umowy muszą więc wykonać swoje zobowiązania, a jeżeli tego nie zrobią, mogą wystąpić konsekwencje prawne. Prawo przewiduje różne sankcje za niedopełnienie zobowiązań wynikających z umowy, między innymi odpowiedzialność odszkodowawczą. Zobowiązanie umowne nie wykonywane jest z mocy prawa, w przypadku niezastosowania się do jego warunków, sąd może nakazać wykonanie odpowiednich działań lub zapłatę zadośćuczynienia.
Podsumowując, umowa cywilnoprawna jest podstawowym instrumentem regulującym stosunki między podmiotami w życiu codziennym. Poznanie jej zasad pozwala na świadome kierowanie swoją sytuacją prawną i zabezpieczenie swoich interesów.
