Terapia poznawczo-behawioralna stanowi kluczowy element w ramach współczesnej praktyki psychoterapeutycznej, łącząc w sobie aspekty zarówno poznawcze, jak i behawioralne. Jedną z jej najważniejszych cech jest skoncentrowanie na tym, jak ludzie myślą oraz jak ewentualne nierealne, bądź destrukcyjne_myśli wpływają na ich uczucia i zachowania.
Czym jest terapia poznawczo behawioralna?
Terapia poznawczo-behawioralna, zwana również CBT (cognitive-behavioral therapy), pochodzi od dwóch naukowych szkół: terapii behawioralnej oraz terapii poznawczej. Pierwsza z nich koncentruje się na tym, co i jak robimy – na naszych działaniach. Druga natomiast skupia się na naszych myślach – na tym, co i jak myślimy.
CBT została stworzona z myślą, że zarówno nasze myśli, jak i nasze zachowania odgrywają istotną rolę w tym, jak się czujemy. Istotą tej terapii jest to, że większość problemów psychicznych wynika z niekorzystnych schematów poznawczych – niewłaściwych myśli o sobie samym, o świecie i o przyszłości. Leczenie polega na zmienieniu tych schematów myślenia poprzez różnego rodzaju techniki poznawcze i behawioralne.
Podstawowe założenia terapii poznawczo behawioralnej
CBT opiera się na kilku podstawowych założeniach. Przede wszystkim, nasze uczucia i zachowania są bezpośrednio powiązane z naszymi myślami, czyli tym, jak interpretujemy różne sytuacje. Dlatego niekorzystne schematy myślenia powodują negatywne uczucia i destrukcyjne zachowania.
Druga zasada mówi o tym, że nie zawsze mamy wpływ na to, co nam się przydarza, ale mamy kontrolę nad tym, jak na to zareagujemy. To oznacza, że możemy zmienić swoje myśli i tym samym nastroje, nawet jeśli okoliczności pozostają niezmienione.
Kolejne założenie mówi, że terapeutyczne działanie CBT polega na ponawianiu zdrowych reakcji na stres. Pacjenci uczą się, jak skutecznie radzić sobie ze stresem i innymi emocji, doświadczając ich w sposób mniej intensywny i mniej przerażający.
Jak przebiega terapia poznawczo behawioralna?
Proces terapii poznawczo-behawioralnej zwykle przebiega w kilku etapach. Na początku terapeuta w rozmowach z pacjentem stara się zrozumieć istotę problemu. Następnie wspólnie opracowują plan terapii, który uwzględnia konkretne cele do osiągnięcia.
W trakcie terapii pacjent uczestniczy aktywnie w procesie leczenia, poprzez np. wykonywanie zadań domowych, które mają na celu wprowadzenie w życie poznanych technik i strategii. Terapeuta z kolei pomaga w ich realizacji, dostarczając informacji, wsparcia i umiejętności niezbędnych do radzenia sobie z trudnościami.
Ważnym elementem terapii jest też nauka pacjenta umiejętności samoregulacji i budowania zdrowych nawyków, które pomogą mu unikać nawrotów problemów w przyszłości.
Kto może skorzystać z terapii poznawczo behawioralnej?
CBT jest skuteczną metodą leczenia wielu różnych problemów psychicznych, w tym depresji, nerwic, zespołu stresu pourazowego, zaburzeń lękowych, czy zaburzeń odżywiania. Dlatego skorzystać z niej może każdy, kto doświadcza trudności psychicznych.
Terapia poznawczo-behawioralna może być zastosowana wobec osób w różnym wieku, począwszy od dzieci po dorosłych, niezależnie od płci, wykształcenia czy pochodzenia. Ważne jest jedynie otwartość i gotowość do aktywnej pracy nad sobą.
W pracy z pacjentem istotne jest indywidualne podejście uwzględniające zarówno historię jego problemów, jak i dotychczasowe strategie radzenia sobie z nimi. Terapia poznawczo-behawioralna jest skupiona na rozwiązaniu problemu, a nie na analizie jego przyczyn, co w praktyce oznacza, że jej celem jest pomóc pacjentowi funkcjonować lepiej w teraźniejszości i przyszłości.
