Umowa zlecenie jest jednym z najbardziej powszechnych instrumentów w prawie pracy, jednakże, mimo swojej popularności, nadal jest tematem wielu kontrowersji i nieporozumień. W poniższym artykule postaram się przybliżyć jej naturę, charakterystykę oraz najważniejsze aspekty.
Umowa zlecenie – definicja
Umowa zlecenie jest jednym z typów umów cywilnoprawnych, które regulowane są przez Kodeks cywilny. Jej istotą jest powierzenie wykonania określonego działania przez zleceniodawcę (osobę, która udziela zlecenia) zleceniobiorcy (osobie, która przyjmuje zlecenie). Najważniejszą cechą umowy zlecenia jest to, że zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonego zlecenia, ale sposób jego wykonania jest kwestią jego swobodnego wyboru.
Można powiedzieć, że umowa zlecenie jest formą współpracy, w której zleceniodawca nie ma bezpośredniego wpływu na proces pracy, a jedynie na jej efekt. Dla zleceniobiorcy charakterystyczna jest duża swoboda w wykonywaniu swoich zadań, co oznacza, że ma on prawo decydować o sposobie ich wykonania, miejscu i czasie pracy.
Kto może zawrzeć umowę zlecenie?
Z punktu widzenia prawa, każdy, kto posiada pełną zdolność do czynności prawnych, może być stroną umowy zlecenia. Oznacza to, że zlecenie może być zawarte zarówno przez osoby fizyczne, jak i prawne, jak również przez jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Nie ma więc ograniczeń co do zawierania takiej umowy między np. prywatną osobą a firmą, bądź między dwoma firmami.
W kontekście prawa pracy, zleceniobiorcami mogą być zarówno pracownicy, jak i osoby niebędące w formalnym związku pracy z zleceniodawcą, na przykład freelancerzy. Aby jednak umowa zlecenia mogła zostać zawarta na korzyść zleceniobiorcy, należy spełnić określone warunki, które będą omówione niżej.
Wymagania formalne umowy zlecenia
Umowa zlecenia nie musi revocablycznie przyjętej formy pisemnej, chociaż taka forma jest zdecydowanie preferowana ze względu na jasno określone warunki współpracy. Jednakże, prawo polskie umożliwia zawarcie umowy zlecenia również w formie ustnej czy nawet dorozumianej.
Kodeks cywilny w art. 734 mówi, że umowa zlecenia powstaje w momencie przyjęcia zlecenia, a więc nie jest koniecznym jej potwierdzenie np. podpisem. Niemniej jednak, dla bezpieczeństwa obu stron umowy zlecenia, zaleca się sporządzenie pisemnego potwierdzenia zawarcia umowy.
Umowa zlecenie powinna zawierać podstawowe elementy, takie jak: określenie stron umowy, określenie przedmiotu zlecenia i wynagrodzenia za wykonanie zlecenia. Dobrą praktyką jest również określenie terminu wykonania zlecenia oraz warunków rozwiązania umowy.
Kiedy można zrezygnować z umowy zlecenia?
Zgodnie z polskim prawem, umowę zlecenie można rozwiązać jednostronnie przez każdą ze stron. Zleceniobiorca ma prawo odstąpić od umowy w każdym momencie, niezależnie od przyczyny, zwracając jedynie otrzymane w tym celu świadczenia. Zleceniodawca natomiast może odstąpić od umowy, jeżeli zlecenie nie zostało jeszcze rozpoczęte lub jeżeli zostanie zgodnie z treścią zlecenia kontynuowane przez inną osobę.
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy umowa zlecenie została zawarta na określony czas. W takim przypadku, zgodnie z artykułem 734 § 2. Kodeksu cywilnego, zleceniodawca może zrezygnować z umowy tylko z ważnych przyczyn, chyba że zleceniobiorca przystąpi do wykonania zlecenia, mimo iż zleceniodawca odstąpi od niego. Bez względu na powód odstąpienia od umowy zlecenie, zleceniodawca ma obowiązek uiścić zleceniobiorcy wynagrodzenie proporcjonalne do wykonanej pracy.
Zakres obowiązków wynikających z umowy zlecenia, jak również okoliczności umożliwiające jej rozwiązanie, powinny być bezwzględnie w niej określone. Niemniej jednak, ze względu na złożoność i specyfikę każdej umowy zlecenia, w razie wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem lub doradcą prawnym.
